“Eigen” Wijsheden van Veld voor Verder

Leestijd: Een paar minuten, luistertijd hangt er vanaf en denktijd kan best wel lang zijn.

Wat een gebied een gebied maakt, overpeinzing bij Groot Groen Feest

Drimmelen aan de Shenandoahriver (Toscane aan de Amer)

Hoe ontstaat een taal, hoe ontstaan woorden en wat beschrijven en bespreken we met die taal en die woorden? Die vraag houdt al heel lang veel mensen bezig.

Die vraag kan simpel gaan over Hoe komt een rivier aan de naam Shenandoah, Missouri of Mississippi? Of aan de naam Aa, Amer, Mark of Donge? Shenandoah begint niet bij John Denver die de rivier bezingt in het lied Take me home country road. Wie de naam Shenandoah wil doorgronden kan beter beginnen bij het boek Een vlecht van heilig gras van Robin Wall Kimmerer. In dat boek staat niet rechtstreeks een antwoord op allerlei vragen maar er staan wel helpteksten en denkwijzen in die ondersteunen bij de eeuwige zoektocht naar antwoorden, niet alleen op vragen over de oorsprong van taal maar ook over vragen over de oorsprong van omgang met elkaar, met de omgeving en met de aarde.

Één van de voorzichtige conclusies is dat taal ontstaat in de wens om uitdrukking te geven aan iets wat iemand bezig houdt en wat gedeeld wil worden en wat kleur geeft aan de leefomgeving. Daar moet je oog en oor voor hebben.

Op internet staat dat de naam “Shenandoah” is afgeleid van een indiaanse uitdrukking: “mooie dochter van de sterren”. Ongetwijfeld is er verwantschap met de taal van de Algonquin, de indianenstammen die in het gebied leefden en nog een beetje leven. Het gevoel van een indiaan die in de nacht de sterren weerkaatst ziet in het water is voorstelbaar. En kennelijk begrepen de natuurvolkeren in die tijd elkaars gevoelsleven want anders was die naam “Shenandoah” nooit gaan leven. Romantische natuurmensen willen uiteraard dat dit verhaal klopt.

Maar er is ook de theorie dat de oorsprong ligt bij de naam van de rivier de Shannon in Ierland: verengelste vorm van het Ierse Seanán [uitgesproken als Shēä: nán] wat een verkleinwoord is van sean (oud, wijs). Als alternatief kan Shannon een ontlening zijn van de naam van de langste rivier in Ierland. Aangenomen wordt dat het is afgeleid van het Gaelic sean (oud) en abhann (rivier). De vroegste vormen van de naam van deze vallei en rivier zijn Shanantoa en Shenantoa. Dat komt dan precies overeen met de etymologische geschiedenis van de Shannon-rivier in Ierland – met het oude woord voor een volk, clan of stam als achtervoegsel.

Dat liedje van John Denver gaat over meer dan de rivier en het gebied uiteraard. Het gaat ook over verbonden zijn met je leefomgeving zoals je hier kunt horen. Bruce Springsteen vertolkte ook een versie van Shenandoah River alhoewel de meeste mensen zijn andere lied The river kennen. Dat lied past dan volstrekt niet bij de vertolking Down in the River Shenandoah Christian Music Camp. En de ontstaansgeschiedenis van Down by the Riverside (hier in een uitvoering van Mahalia Jackson) is weer een ander verhaal J en zo kan de wereld van verhalen en interpretaties aan elkaar hangen.

Over de Amer   Hoe staat dat dan met de verbeelding in de omgeving Drimmelen? Waarom heet de Amer niet Mistofbries? Olivier van Renswoude: Bij stroomnamen als Amer, Amstel, Eem (< *Amiz) en Eems (< *Amisī ~ *Amisjō-, gelatiniseerd als Amisia) is eerder sprake van de wortel *am-, ouder *h2emh3– ‘gieten, spoelen’, die bekend is van onder meer Drents beëmen ‘besproeien, onder water laten lopen van hooilanden’ en Oudiers at-aim ‘hij wast’. Een andere mogelijkheid is verwantschap met de groep van Noors ama ‘opdringen’. Wel heb ik getwijfeld over vereenzelviging met 16e eeuws Nederlands amer ‘loskade, werf’ (ook amerstad), dat nog enige tijd in delen van Vlaanderen heeft voortgeleefd. Zulks zou ook als ‘genomen hebbende’ begrepen kunnen worden. Punt is alleen dat dat een mannelijk woord is en ik durf niet te zeggen of de mannelijke tegenhanger van *ēmuzī ~ *ēmuzjō- de vereiste vorm had. En aangezien in die streken de h vaak is weggevallen van het begin van woorden houd ik het ook voor mogelijk dat het daar gaat om hamer, dat mannelijk is en vroeger ook ‘steen’ en ‘steilte’ betekende. Doorlezen over de naam Amer

In de oudheid vormde Toscane met het noordwesten van Latium een vruchtbaar gebied waar de beschaving van de Etrusken tot bloei kwam. De Etrusken hebben eeuwenlang veel culturele en godsdienstige invloed gehad.  Toscane was de regio waarin de Italiaanse renaissance in de 14e eeuw wortel schoot en in 15e en 16e eeuw tot grote hoogten steeg. In het Toscaans ontstond een literaire traditie met voormannen als Dante Alighieri, Petrarca, Boccaccio en Machiavelli, waarmee het moderne Italiaans nieuwe status en vorm kreeg. Onder leiding van de De’ Medici’s maakte het toenmalige Groothertogdom Toscane een bloeitijd door. Het artistieke erfgoed van deze regio bestaat uit literatuur, architectuur, schilderkunst en beeldhouwkunst, en is in tientallen musea verzameld, zoals in de Uffizi in Florence. De regio profiteert van de zachte lucht die vanaf de Tyrreense Zee binnenkomt en van de bescherming van de Tosco-Emiliaanse Apennijnen. De winter is gematigd, de zomer warm, de lente en herfst zijn regenachtig te noemen. En dan zijn er al die mooie steden. Arezzo, Florence, Livorno, Lucca, Pisa, Pistoia, Prato en Siena!

Het heeft zin om bij Toscane stil te staan in relatie tot een Groot Groen Feest. Want jaarlijks zijn er volop inwoners van Drimmelen die niet kunnen wachten om hun eigen woonomgeving te verlaten om Toscane te kunnen doen. Klimaat? Sfeer? Verhalen? De mensen? Als het klimaat dan toch in het voordeel van Drimmelen verandert hoe kunnen we er dan voor zorgen dat Drimmelen iets magisch oproept? Dat inwoners in de vakantie thuis blijven en dat de Grachters uit Amsterdam hier hun trouwlocaties zoeken? Heeft Drimmelen een verhaal, veel verhalen? Aan de uitstekende wijn, het heerlijke ijs en de perfecte kaas ligt het niet. Wij Zwerfsporen graag mee en denken dat verhalen en verbeelding helpen bij aantrekkelijke eigenheid en dat een Groot Groene Taal een steentje bijdraagt aan een feestelijk gevoel.